Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej Asus A8js jest dokumentem, który zawiera informacje o właściwościach chemicznych, fizycznych i toksykologicznych substancji lub mieszanin, które są uważane za niebezpieczne i mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzkiego lub środowiska. Karta zawiera dane dotyczące nazwy i składu chemicznego substancji, warunków bezpiecznego przechowywania i stosowania, oznak i objawów zatrucia, procedur pierwszej pomocy, danych dotyczących odprowadzania do środowiska, danych dotyczących przesyłania i uzyskania dalszej informacji. Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej Asus A8js jest zazwyczaj wymagana przez przepisy prawne i jest ważnym elementem zarządzania bezpieczeństwem pracy.
Ostatnia aktualizacja: Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej Asus A8js
Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej, karta charakterystyki preparatu niebezpiecznego, MSDS (skrótowiec od ang. material safety data sheet), SDS ( safety data sheet)[1] – dokument zawierający opis zagrożeń, które może spowodować określona substancja lub mieszanina chemiczna (dawniej preparat), a także podstawowe dane fizykochemiczne na jej temat. Jej podstawowym celem jest informowanie o potencjalnych zagrożeniach związanych z daną substancją (mieszaniną), metodach ich zapobiegania i procedurach jakie należy wykonać w razie wystąpienia skażenia opisywaną substancją (mieszaniną).
Status prawny[edytuj | edytuj kod]
Dokument ten w krajach Unii Europejskiej, NAFTA i wielu innych musi być obowiązkowo sporządzany przez producentów chemikaliów dla sprzedawanych przez nich niebezpiecznych substancji i preparatów i przekazywany każdemu nabywcy. Karta charakterystyki musi być zawsze dostępna podczas ich transportu, używania i przechowywania. Odbiorcy takich substancji i preparatów mają obowiązek przechowywać kartę w taki sposób, aby każda osoba mająca z nimi do czynienia mogła w dowolnej chwili zapoznać się z zagrożeniami opisanymi w karcie.
Zawartość i struktura kart charakterystyki jest normowana przepisami prawa, różnymi dla krajów UE i NAFTA.
Unia Europejska[edytuj | edytuj kod]
W Europejskim Obszarze Gospodarczym układ karty charakterystyki i jej niezbędną zawartość definiuje Rozporządzenie WE 1907/2006 REACH, paragraf 31, załącznik II, który został zmieniony Rozporządzeniem WE 2015/830 z dnia 28. 05. 2015 r. ze sprostowaniem z dnia 17. 01. 2017 r. (zastępujące rozporządzenie (UE) nr 453/2010) oraz rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywy Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE z dnia 18 grudnia 2006 roku.
Karta charakterystyki zgodna z REACH zawiera datę sporządzenia, datę aktualizacji, numer wersji i następujące numerowane punkty[2][3]:
Sekcja 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa
1. 1. Identyfikator produktu
1. 2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania odradzane
1. 3. Dane dotyczące dostawcy karty charakterystyki
1. 4. Numer telefonu alarmowego
Sekcja 2: Identyfikacja zagrożeń
2. Klasyfikacja substancji lub mieszaniny
2. Elementy oznakowania
2. Inne zagrożenia
Sekcja 3: Skład/informacja o składnikach
3. Substancje
3. Mieszaniny
Sekcja 4: Środki pierwszej pomocy
4. Opis środków pierwszej pomocy
4. Najważniejsze ostre i opóźnione objawy oraz skutki narażenia
4. Wskazania dotyczące wszelkiej natychmiastowej pomocy lekarskiej i szczególnego postępowania z poszkodowanym
Sekcja 5: Postępowanie w przypadku pożaru
5. Środki gaśnicze
5. Szczególne zagrożenia związane z substancją lub mieszaniną
5. Informacje dla straży pożarnej
Sekcja 6: Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska
6. Indywidualne środki ostrożności, wyposażenie ochronne i procedury w sytuacjach awaryjnych
6. Środki ostrożności w zakresie ochrony środowiska
6. Metody i materiały zapobiegające rozprzestrzenianiu się skażenia i służące do usuwania skażenia
6. Odniesienia do innych sekcji
Sekcja 7: Postępowanie z substancjami i mieszaninami oraz ich magazynowanie
7. Środki ostrożności dotyczące bezpiecznego postępowania
7. Warunki bezpiecznego magazynowania, w tym informacje dotyczące wszelkich wzajemnych niezgodności
7. Szczególne zastosowanie(-a) końcowe
Sekcja 8: Kontrola narażenia/środki ochrony indywidualnej
8. Parametry dotyczące kontroli
8. Kontrola narażenia
Sekcja 9: Właściwości fizyczne i chemiczne
9. Informacje na temat podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych
9. Inne informacje
Sekcja 10: Stabilność i reaktywność
10. Reaktywność
10. Stabilność chemiczna
10. Możliwość występowania niebezpiecznych reakcji
10. Warunki, których należy unikać
10. 5. Materiały niezgodne
10. 6. Niebezpieczne produkty rozkładu
Sekcja 11: Informacje toksykologiczne
11. Informacje dotyczące działań toksycznych
Sekcja 12: Informacje ekologiczne
12. Toksyczność
12. Trwałość i zdolność do rozkładu
12. Zdolność do bioakumulacji
12. Mobilność w glebie
12. Wyniki oceny właściwości PBT i vPvB
12. Inne szkodliwe skutki działania
Sekcja 13: Postępowanie z odpadami
13. Metody unieszkodliwiania odpadów
Sekcja 14: Informacje dotyczące transportu
14. Numer UN (Numer ONZ)
14. Prawidłowa nazwa przewozowa ONZ
14. Klasa(-y) zagrożenia w transporcie
14. Grupa pakowania
14. Zagrożenia dla środowiska
14. Szczególne środki ostrożności dla użytkowników
14. 7. Transport luzem zgodnie z załącznikiem II do konwencji MARPOL i kodeksem IBC
Sekcja 15: Informacje dotyczące przepisów prawnych
15. Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska specyficzne dla substancji lub mieszaniny
15. Ocena bezpieczeństwa chemicznego
Sekcja 16: Inne informacje
Kraje NAFTA[edytuj | edytuj kod]
W krajach NAFTA (Stany Zjednoczone, Kanada, Meksyk) podstawowym dokumentem normującym zawartość MSDS-ów jest norma ANSI Z400. 1-2004[4]. W przypadku eksportu/importu chemikaliów z UE do krajów NAFTA i z krajów NAFTA do UE producenci są zmuszeni dołączać do nich dwa różne dokumenty MSDS, jeden zgodny z normami UE i drugi z normami NAFTA. Istnieje wprawdzie norma ISO definiująca międzynarodowy standard tych dokumentów, nie jest on jednak w pełni respektowany przez kraje NAFTA i UE[5].
Zgodnie z normą ANSI karta charakterystyki powinna zawierać sekcje odpowiadające na następujące pytania[4]:
- Co to za materiał? (skład chemiczny, prawidłowy wygląd, nazwa, producent, podstawowe dane fizyczne i chemiczne itp. )
- Co zrobić natychmiast po wystąpieniu zagrożenia? (krótki opis najpoważniejszych zagrożeń i opis jak sobie z nimi szybko poradzić + zwykle dane kontaktowe do osoby odpowiedzialnej)
- Co powinno się zrobić w razie wystąpienia zagrożenia? (szczegółowy opis działań, które należy podjąć w razie zatrucia/pożaru/skażenia)
- Jak uniknąć potencjalnych zagrożeń? (sposoby prawidłowego przechowywania i transportowania, lista potencjalnych czynników ryzyka)
- Inne pożyteczne informacje (zwroty ryzyka, szczegółowe dane fizyczne i chemiczne itp. )
Norma ISO 11014-1 definiuje układ karty charakterystyki w bardziej precyzyjny sposób. Zgodnie z tą normą powinna ona zawierać:[5]
- nazwę produktu i dane jego producenta
- skład chemiczny
- zwroty ryzyka
- procedurę pierwszej pomocy
- procedurę gaszenia
- procedurę działania w razie wycieku i skażenia
- sposoby przechowywania i posługiwania się
- opis niezbędnych środków ostrożności przy kontakcie
- właściwości fizykochemiczne
- informacje o trwałości i reaktywności
- informacje o toksyczności
- informacje ekologiczne
- uwagi na temat utylizacji lub neutralizacji
- informacje o prawidłowym transporcie
- informacje na temat regulacji prawnych dotyczących substancji
- pozostałe informacje.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Safety Data Sheets | Free SDS Database | Chemical Safety, chemicalsafety. com [dostęp 2020-04-07].
- ↑ EKOS, Karty charakterystyki, tłumaczenie i opracowanie - EKOS [dostęp 2017-11-06].
- ↑ Komisja Europejska: Rozporządzenie 2015/830. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, 2015-05-28. [dostęp 2018-01-12]. (pol. ).
- ↑ a b How do I write an MSDS? , Canadian Centre for Occupational Health & Safety, 2007
- ↑ a b Norma ISO 11014-1. [dostęp 2008-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-17)].
Sporządzenie karty charakterystyki to jeden z pierwszych kroków do zapewnienia poprawnej dokumentacji towarzyszącej produktowi. Poza dystrybucją kart do odbiorców, musimy dbać o poprawność karty charakterystyki w czasie jej funkcjonowania. By uzyskać zgodność, należy pamiętać o aktualizowaniu dokumentacji.
Okresy przejściowe
Najczęstszym powodem aktualizacji kart charakterystyki (przynajmniej w ostatnim czasie) były okresy przejściowe, określone w odpowiednich przepisach. Najsilniejszym impulsem do zmian w dokumentacji był termin 1 czerwca 2015 r. i związane z nim nieuchronne i niepodzielne (jak wydawało się przed tą datą) panowanie przepisów rozporządzenia CLP. Sytuacja zmieniła się wraz z wejściem w życie rozporządzenia 2015/830/UE, które wydłużyło okres stosowania kart zawierających elementy wynikające z dyrektywy preparatowej do 1 czerwca 2017 r. Szerzej o tym zagadnieniu wspominaliśmy w poprzednim numerze (2/2017) „Kwartalnika”.
Więcej niż jeden powód
Zmiany w systemie klasyfikacji mieszanin były bardzo istotnym czynnikiem, który wymuszał dokonanie aktualizacji kart, a także oznakowania produktów chemicznych. Nie oznacza to jednak, że obecnie, gdy nasz produkt został już oznakowany zgodnie z przepisami rozporządzenia CLP, nie musimy już czuwać nad naszą dokumentacją. Wręcz przeciwnie.
Brak wyznaczonych punktów w czasie, które czerwonymi światłami i dźwiękiem syren przypominałyby o konieczności aktualizacji, może okazać się zdradliwy. Powodów do aktualizacji może być bowiem znacznie więcej.
Bezzwłoczna aktualizacja
Czytając artykuł 31 rozporządzenia REACH, dowiadujemy się, że kartę należy bezzwłocznie zaktualizować w określonych przypadkach:
- gdy pojawią się nowe informacje, mogące mieć wpływ na środki kontroli ryzyka lub nowe informacje o zagrożeniach. Z tym przypadkiem mieliśmy do czynienia podczas wspomnianych wcześniej okresów przejściowych. Zmianie systemu klasyfikacji towarzyszyła zmiana oznakowania i sposobu informowania o zagrożeniach, była to więc podstawa do aktualizacji dokumentacji;
- w przypadku udzielenia lub odmowy udzielenia zezwolenia;
- w przypadku zastosowania ograniczenia.
Najczęstszym powodem aktualizacji pozostaje jednak pierwszy przypadek, bowiem informacje, które mają wpływ na środki kontroli ryzyka oraz rodzaje zagrożeń, mogą przybierać wiele legislacyjnych postaci.
ATP, NDS i inne …
Karta charakterystyki jest amalgamatem wymagań z szeregu różnych przepisów – od BHP przez gospodarkę odpadami po transport towarów niebezpiecznych. Ze względu na dynamikę zmian, która charakteryzuje ten dział legislacji, obraz karty i wynikających z niej informacji może wielokrotnie ulegać zmianie.
Wykorzystując gromadzone na temat substancji dane oraz analizując coraz to nowe dossier rejestracyjne substancji, raz na jakiś czas Komisja Europejska, na mocy kolejnych rozporządzeń, serwuje nam odświeżoną listę substancji ze zmienionymi klasyfikacjami urzędowymi. Czasami na liście tej pojawiają się nowe substancje, dla których podana klasyfikacja staje się obligatoryjna. Wszystkie te (oraz więcej) zmiany gromadzone są w postaci tzw. ATP (Adaptation to Technical Progress) – poprawek dostosowujących do postępu technologicznego.
Wejście w życie kolejnego ATP zawsze jest ważnym wydarzeniem w świecie legislacji, ponieważ zdarza się, że powoduje istotne zmiany w klasyfikacji i oznakowaniu wielu mieszanin chemicznych. W przypadku ostatniego ATP do rozporządzenia CLP zmianie uległa choćby klasyfikacja linalolu [CAS 78-70-6] (substancji szeroko stosowanej w kompozycjach zapachowych) oraz nikotyny [CAS 54-11-5] (co może skutkować istotnymi zmianami na rynku e-liquidów). Każdej takiej zmianie będzie towarzyszyć konieczność zaktualizowania karty charakterystyki.
Podobnie sytuacja ma się z wartościami NDS (najwyższych dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy). Tutaj jednak zmiany mają miejsce rzadziej i dotyczą węższego spektrum substancji chemicznych. Pamiętajmy jednak, że są to zmiany, które również będą wymagały w stosownych przypadkach aktualizacji karty.
Również sekcja 14 karty nie pozostaje niezmienna. Umowa ADR aktualizowana jest w cyklach dwuletnich, co może mieć także bezpośrednie przełożenie na konieczność zmian w kartach charakterystyk. Co 24 miesiące, w latach nieparzystych, pojawia się nowa wersja Umowy, a wraz z nią m. in. nowe wartości LQ, nowe definicje, nowe nazwy przewozowe i szereg innych.
Nie tylko KE zmienia karty
Z powodów zewnętrznych, które mogą determinować obowiązek aktualizacji, można wspomnieć jeszcze o przepisach, dotyczących gospodarki odpadami czy zmianach w przepisach branżowych, dotyczących specyficznych grup produktów (kosmetyków, detergentów, farb czy lakierów).
Dodatkowo jeśli dla któregoś z naszych surowców jego dostawca zmienił klasyfikację lub pojawił się dla niego numer rejestracji, ta zmiana także będzie musiała zostać uwzględniona w karcie. Podobnie może być, gdy zmienimy dostawcę surowca.
Jednak nie tylko decyzje ustawodawców mogą zmusić nas do aktualizacji dokumentacji. Pamiętajmy również, że każdej zmianie receptury produktu, która będzie rzutowała na informacje w sekcji 2, 3 lub 8 karty, powinny towarzyszyć stosowne zmiany.
Powodem czysto formalnym do aktualizacji dokumentu może być zmiana osobowości prawnej naszego przedsiębiorstwa czy zmiana adresu fizycznego lub numeru telefonu. Wszystkie te przypadki muszą zostać uwzględnione w karcie charakterystyki.
A potem…?
Kiedy mamy już zaktualizowany dokument, musimy pamiętać, że karta nie była aktualizowana do szuflady.
Przede wszystkim zaktualizowaną kartę należy dostarczyć w formie papierowej lub elektronicznej wszystkim odbiorcom substancji lub mieszaniny, którym dostawca dostarczył tę substancję lub mieszaninę w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Należy więc prowadzić odpowiedni rejestr odbiorców, tak aby w przypadku koniecznej aktualizacji móc spełnić powyższy obowiązek.
Oprócz odbiorców (za pomocą przesłanych kart) o dokonanej aktualizacji należy również poinformować Inspektora ds. Substancji Chemicznych (przy użyciu systemu ELDIOM).
Ręka na pulsie
Podane powyżej przykłady nie wyczerpują listy powodów do aktualizacji karty. Aby pozostać w zgodzie z przepisami, trzeba więc nieustannie trzymać rękę na pulsie, śledzić zmiany w legislacji i kontrolować dokumentację w łańcuchu dostaw. To czasami zadanie trudne, ale konieczne.
Zespół THETA
Załącznik 1. [WZÓR KARTY CHARAKTERYSTYKI ORAZ SPOSÓB JEJ SPORZĄDZANIA]
Załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia
z dnia 3 lipca 2002 r. (poz. 1171)
WZÓR KARTY CHARAKTERYSTYKI ORAZ SPOSÓB JEJ SPORZĄDZANIA
l. Wzór karty charakterystyki
II. Sposób sporządzania karty charakterystyki
Karta charakterystyki jest opracowywana przez osoby, które posiadają odpowiednie kwalifikacje.
W przypadkach gdy producent, importer lub dystrybutor mają siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w miejscu przeznaczonym do ich identyfikacji podaje się również osobę odpowiedzialną za import substancji lub preparatu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Informacje w karcie charakterystyki obejmują każde zagrożenie, w szczególności wyróżnia się przypadki, gdy osoba sporządzająca kartę charakterystyki nie posiada pewnych informacji, oraz przypadki, gdy istnieją negatywne wyniki badań.
Niezamieszczenie wymaganej informacji jest możliwe w przypadkach, gdy informacja na temat pewnych właściwości nie jest potrzebna.
Z uwagi na szeroki zakres właściwości substancji i preparatów, w niektórych przypadkach niezbędne może okazać się zamieszczenie w karcie charakterystyki dodatkowej informacji.
1. Identyfikacja substancji/preparatu
W punkcie tym podaje się nazwę substancji lub preparatu, pod którą wprowadza się je do obrotu. Słownictwo użyte do identyfikacji musi być identyczne ze słownictwem podanym na oznakowaniu opakowania, wykonanym zgodnie z przepisami dotyczącymi oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych. Można również wskazać dodatkowe sposoby identyfikacji.
Wskazuje się również znane lub rekomendowane przeznaczenie lub zastosowania substancji lub preparatu. W przypadku wielu możliwych zastosowań podaje się najważniejsze z nich, wskazując w szczególności sposób działania substancji lub preparatu.
2. Skład i informacja o składnikach
Informacje podaje się w sposób umożliwiający odbiorcy łatwe określenie zagrożeń stwarzanych przez składniki preparatu:
1) z uwagi na tajemnicę handlową lub dotyczącą procesu produkcji nie jest konieczne podanie pełnego składu preparatu (tożsamości składników i ich stężeń),
2) w przypadku preparatu, oprócz stężeń lub zakresu stężeń, w jakich występują, wymienia się:
a) składniki stwarzające zagrożenie dla zdrowia człowieka lub dla środowiska, jeżeli obecne są w preparacie w stężeniach równych lub większych od stężeń przedstawionych w części 1 pkt 8. załącznika do rozporządzenia wydanego na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych, zwanej dalej „ustawą", chyba że w innych przepisach wydanych na podstawie ustawy podane są ich niższe stężenia,
b) składniki, dla których określono w odrębnych przepisach wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy, jeżeli występują w preparacie w stężeniach określonych w lit. a),
c) klasyfikację składników zgodnie z brzmieniem określonym w wykazie substancji niebezpiecznych, stanowiącym załącznik do rozporządzenia wydanego na podstawie art. 3 ustawy, zwanym dalej „wykazem", lub zgodnie z klasyfikację dokonaną na podstawie kryteriów zawartych w przepisach wydanych na podstawie art. 2 ustawy, przedstawiając dotyczące zagrożeń zdrowia człowieka symbole określające kategorię niebezpieczeństwa oraz numery przypisanych zwrotów R,
d) nazwy składników zgodnie z brzmieniem określonym w przepisach wydanych na podstawie ustawy oraz, jeżeli są dostępne, ich numery WE (zgodnie z definicją określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ustawy) oraz numer CAS (numer nadany przez Chemical Abstract Service), z wyjątkiem przypadków, gdy z uwagi na zachowanie tajemnicy handlowej, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 26 ustawy, ujawniane są jedynie alternatywne nazwy rodzajowe, które określa się zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 26 ustawy; w takim przypadku właściwości składników opisuje się w sposób zapewniający bezpieczne obchodzenie się z nimi.
3. Identyfikacja zagrożeń
Podając klasyfikację substancji lub preparatu, wskazuje się zagrożenia dla zdrowia człowieka lub dla środowiska stwarzane przez substancję lub preparat:
1) opisuje się najważniejsze skutki i objawy szkodliwego działania na zdrowie człowieka lub na środowisko, spowodowane stosowaniem substancji lub preparatu, w tym również niewłaściwym, które można przewidzieć w racjonalny sposób, oraz stwarzające zagrożenie właściwości fizykochemiczne,
2) wskazuje się również zagrożenia nieujęte w kryteriach klasyfikacji, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 2 ustawy, w szczególności takie, jak pylenie, zmrażanie, duszące działanie gazów, szkodliwe działanie na organizmy żyjące w glebie, w tym, o ile to możliwe, również na mikroorganizmy glebowe obecne także w atmosferze, które zwiększają zagrożenie stwarzane przez substancję lub preparat.
4. Pierwsza pomoc
Opisując środki pierwszej pomocy, w szczególności wskazuje się, czy potrzebna jest natychmiastowa pomoc medyczna.
Informacje o pierwszej pomocy muszą być zwięzłe i zrozumiałe dla poszkodowanego, osób postronnych i osób udzielających pierwszej pomocy. Objawy i skutki narażenia opisuje się krótko. Informuje się, co należy zrobić w miejscu wypadku i czy mogą wystąpić opóźnione skutki narażenia.
Informacje podaje się według różnych dróg narażenia, w szczególności na skutek wdychania, kontaktu ze skórą, kontaktu z oczami, spożycia.
Należy wskazać, czy wymagana lub zalecana jest pomoc lekarza.
W przypadku niektórych substancji lub preparatów zamieszcza się informację, że w pobliżu stanowiska pracy muszą być dostępne specjalne środki umożliwiające podjęcie bezzwłocznego, określonego postępowania leczniczego.
5. Postępowanie w przypadku pożaru
Określając wymagania dotyczące zwalczania pożaru spowodowanego przez daną substancję lub preparat oraz pożaru powstającego w ich sąsiedztwie, w szczególności podaje się podstawowe zasady postępowania przy pożarach substancji niebezpiecznych i wskazuje:
1) środki gaśnicze właściwe ze względu na rodzaj substancji lub preparatu,
2) środki gaśnicze, których nie wolno używać ze względów bezpieczeństwa,
3) szczególne zagrożenia związane z narażeniem wynikającym z właściwości samej substancji lub preparatu, produktów spalania, powstających gazów,
4) środki ochrony indywidualnej dla strażaków.
6. Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska
W zależności od właściwości substancji lub preparatu podaje się informacje dotyczące:
1) indywidualnych środków ostrożności, w szczególności usuwania źródeł zapłonu, zapewnienia wystarczającej wentylacji/ochrony dróg oddechowych, ograniczania pylenia, zapobiegania kontaktowi ze skórą lub oczami,
2) środków ostrożności w zakresie ochrony środowiska, w szczególności unikania wprowadzania substancji lub preparatu do kanalizacji, wód powierzchniowych i gruntowych oraz do gleby; ewentualnej konieczności ostrzeżenia okolicznych mieszkańców,
3) metod oczyszczania, w szczególności użycia materiału sorpcyjnego (piasku, ziemi okrzemkowej, substancji wiążącej kwasy, uniwersalnej substancji wiążącej, trocin), redukcji gazów/dymów za pomocą wody, rozcieńczania.
W razie potrzeby podaje się zalecenia takie jak: „nie używać nigdy", „neutralizować za pomocą... ".
W razie potrzeby można odwołać się do pkt 8 i 13 karty charakterystyki.
7. Postępowanie z substancją/preparatem i jej/jego magazynowanie
Informacje zawarte w tym punkcie dotyczą ochrony zdrowia człowieka i bezpieczeństwa oraz ochrony środowiska w związku ze stosowaniem substancji lub preparatu w procesie pracy. Przedstawiona informacja ma umożliwić pracodawcy przygotowanie procedur i działań organizacyjnych wymaganych przez przepisy prawa pracy.
1. Postępowanie z substancją lub preparatem
Określa się środki ostrożności gwarantujące bezpieczne obchodzenie się z substancją lub preparatem, w tym informacje na temat środków technicznych, w szczególności hermetyzacji procesu, wentylacji miejscowej i ogólnej, środków zapobiegających powstawaniu aerozoli i pyłów, metod zapobiegania pożarom oraz wszelkie inne wymagania lub zasady postępowania z substancją lub preparatem, w szczególności procedury lub urządzenia techniczne, które są zabronione lub zalecane, i, jeżeli jest to możliwe, podaje się ich krótki opis.
2. Magazynowanie
Określa się warunki bezpiecznego magazynowania substancji lub preparatu, w szczególności zabezpieczenia instalacji kanalizacyjnych i wentylacyjnych, zabezpieczenia pomieszczenia lub zbiornika przed możliwością rozlania i wydostania się substancji na zewnątrz, konieczności oddzielnego przechowywania substancji lub preparatu ze względu na możliwość wystąpienia niebezpiecznych reakcji między nimi, warunków w pomieszczeniach lub zbiornikach magazynowych (temperatura i wilgotność – wartości dopuszczalne, zakresy, oświetlenie, konieczność przechowywania w atmosferze gazu obojętnego), wymagań dotyczących stosowanych urządzeń elektrycznych, sposobów zapobiegania elektryczności statycznej.
W razie potrzeby podaje się informacje o dopuszczalnych ilościach danej substancji lub preparatu przechowywanych w określonych warunkach magazynowania. Podaje się również informacje o wszelkich szczególnych wymaganiach, w szczególności rodzajach materiałów, jakich należy użyć do pakowania i produkcji pojemników przeznaczonych do danej substancji lub preparatu.
3. Specyficzne zastosowania
W przypadku substancji lub preparatów przeznaczonych do specyficznych zastosowań przedstawia się szczególnych zalecenia dotyczące tych zastosowań. Jeżeli jest to możliwe, zamieszcza się odnośniki do odpowiednich technicznych wytycznych stosowania tych substancji lub preparatów.
8. Kontrola narażenia i środki ochrony indywidualnej
W rozumieniu karty charakterystyki kontrola narażenia oznacza pełny zakres środków ostrożności, które podejmuje się w czasie stosowania substancji lub preparatu, aby zminimalizować narażenie pracowników.
W punkcie tym podaje się wszelkie parametry kontroli narażenia, w szczególności najwyższe dopuszczalne stężenia substancji w środowisku pracy (NDS, NDSCh, NDSP) z odwołaniem się do przepisów prawnych, oraz, o ile jest to możliwe, dopuszczalne stężenia w materiale biologicznym (DSB). Podaje się informacje o zalecanych procedurach monitoringu narażenia w środowisku pracy, powołując się na ich źródło. W przypadku preparatów podaje się najwyższe dopuszczalne stężenia składników stwarzających zagrożenie dla zdrowia człowieka.
Celowe jest zasugerowanie systemu ochrony, w szczególności hermetyzacji procesu, środków ochrony zbiorowej, działań organizacyjnych. Informacje te uzupełniają informacje podane w pkt 7 w części dotyczącej postępowania z substancją lub preparatem. Środki ochrony indywidualnej traktuje się jako rozwiązanie ostateczne; pierwszeństwo przed użyciem środków ochrony indywidualnej mają działania techniczno-organizacyjne.
W przypadku gdy niezbędne są środki ochrony indywidualnej, podaje się rodzaj wyposażenia zapewniającego właściwą ochronę:
1) układu oddechowego – przez określenie sprzętu izolującego lub oczyszczającego (pyły – sprzęt filtrujący, pary i gazy – sprzęt pochłaniający) w przypadku występowania w środowisku pracy niebezpiecznych gazów, par, pyłów,
2) rąk – przez określenie rodzaju rękawic, których należy używać podczas stosowania substancji lub preparatu; w razie potrzeby wskazuje się dodatkowe środki ochrony rąk,
3) oczu i twarzy – przez podanie rodzaju potrzebnego sprzętu, w szczególności gogle ochronne, osłony twarzy, kaptury i maski skompletowane z odpowiednimi elementami oczyszczającymi w przypadku dużych stężeń substancji o działaniu drażniącym,
4) skóry – przez określenie rodzaju odzieży ochronnej (w szczególności ubranie, fartuch, kombinezon) oraz rodzaju obuwia ochronnego w przypadku potrzeby ochrony innych części ciała niż ręce.
W razie potrzeby podaje się również inne zalecane środki, w szczególności wodne natryski ratunkowe do obmycia całego ciała, do płukania oczu oraz środki zapewniające właściwą higienę.
9. Właściwości fizykochemiczne
W tym punkcie zamieszcza się informacje na temat substancji lub preparatu dotyczące:
1) postaci – informacje o stanie fizycznym (stały, ciekły, gazowy) oraz o kolorze charakteryzowanej substancji lub preparatu,
2) zapachu – jeżeli zapach substancji lub preparatu jest wyczuwalny, podaje się jego krótki opis,
3) pH – wartość pH charakteryzowanej substancji lub preparatu lub ich roztworu wodnego wraz ze stężeniem,
4) temperatury:
a) wrzenia/zakresu temperatur wrzenia,
b) topnienia/zakresu temperatur topnienia,
c) zapłonu,
d) samozapłonu,
5) palności (ciało stałe, gaz),
6) właściwości wybuchowych,
7) właściwości utleniających,
8) prężności par,
9) gęstości względnej,
10) rozpuszczalności:
a) w wodzie,
b) w rozpuszczalnikach organicznych, z podaniem rozpuszczalnika,
11) współczynnika podziału n-oktanol/woda,
12) innych właściwości – wskazuje się właściwości substancji lub preparatu mające istotne znaczenie dla bezpieczeństwa, w szczególności gęstość par, zdolność mieszania się, lotność, przewodnictwo, lepkość.
10. Stabilność i reaktywność
Określa się stabilność substancji lub preparatu oraz możliwość wystąpienia niebezpiecznych reakcji w pewnych warunkach, podając:
1) warunki, których należy unikać, określając w szczególności temperaturę, ciśnienie, światło, wstrząsy, które mogą spowodować niebezpieczną reakcję, i, jeżeli jest to możliwe, podaje się krótki opis tej reakcji,
2) materiały, których należy unikać, w szczególności wody, powietrza, kwasów, zasad, środków utleniających oraz innych materiałów, które mogą spowodować niebezpieczną reakcję, i, jeżeli jest to możliwe, podaje się krótki opis tej reakcji,
3) niebezpieczne produkty rozkładu, określając materiały powstające w niebezpiecznych ilościach w wyniku rozkładu.
Szczególną uwagę użytkowników zwraca się na:
1) potrzebę stosowania i obecność środków stabilizujących,
2) możliwość niebezpiecznej reakcji egzotermicznej,
3) znaczenie dla bezpieczeństwa zmian w fizycznym wyglądzie substancji lub preparatu, jeżeli zmiany takie występują,
4) niebezpieczne produkty rozkładu powstające w wyniku kontaktu z wodą, jeżeli takie produkty powstają,
5) możliwość rozkładu produktów niestabilnych.
11. Informacje toksykologiczne
W tym punkcie zwięźle podaje się wszechstronny opis wszelkich skutków toksycznego działania substancji lub preparatu, które mogą wystąpić w wyniku kontaktu z substancją lub preparatem.
Opisuje się niebezpieczne dla zdrowia człowieka skutki, wynikające z narażenia na działanie substancji lub preparatu, opierając się na doświadczeniach praktycznych oraz wnioskach z badań naukowych. Podaje się informacje o różnych drogach narażenia (układ oddechowy, układ pokarmowy, skóra, oczy) i opisuje objawy narażenia w odniesieniu do fizycznych, chemicznych i toksykologicznych cech substancji lub preparatu.
Uwzględnia się opóźnione i bezpośrednie znane skutki narażenia oraz oddalone efekty krótko- i długotrwałego narażenia, w szczególności uczulenie, działanie rakotwórcze, działanie mutagenne i wpływ na rozrodczość danej substancji lub preparatu, w tym działanie teratogenne.
Z uwagi na informacje podane w pkt 2 karty charakterystyki, wskazane jest odniesienie do skutków zdrowotnych dla człowieka wywoływanych przez niektóre składniki preparatu.
12. Informacje ekologiczne
Określa się wpływ na środowisko oraz zachowanie i dalsze losy substancji lub preparatu w powietrzu, wodzie lub glebie, uwzględniając ich właściwości i możliwe do przewidzenia sposoby stosowania. Tego samego rodzaju informacje podaje się dla niebezpiecznych produktów powstających w wyniku rozkładu danej substancji lub preparatu.
Informacje ekologiczne zawierają w szczególności dane dotyczące:
1) mobilności:
a) znanego lub przewidywanego podziału w różnych częściach ekosystemu (wodach, glebie, atmosferze),
b) napięcia powierzchniowego,
c) absorpcji/desorpcji,
d) innych właściwości fizykochemicznych (pkt 9 karty charakterystyki),
2) rozkładu:
a) biotycznego i abiotycznego,
b) tlenowego i beztlenowego, albo
c) trwałości,
3) kumulacji:
a) potencjalnej zdolności do biokumulacji,
b) potencjalnej zdolności do biozatężania,
4) ekotoksyczności:
a) wpływu na organizmy wodne,
b) wpływu na organizmy glebowe,
c) wpływu na rośliny i zwierzęta lądowe,
5) innych szkodliwych skutków:
a) potencjalnej zdolności do niszczenia warstwy ozonu,
b) potencjalnego wpływu na tworzenie ozonu w wyniku reakcji fotochemicznych,
c) potencjalnego wpływu na globalne ocieplenie,
d) wpływu na działanie oczyszczalni ścieków.
Informację dotyczącą ochrony środowiska zamieszcza się również w innych punktach karty charakterystyki, szczególnie dotyczących kontrolowanych zrzutów i niezamierzonych uwolnień oraz usuwania wycieków, o których mowa w pkt 6, 7, 13 i 15 karty charakterystyki.
13. Postępowanie z odpadami
Jeżeli usuwanie substancji lub preparatu (nadwyżki lub odpadu powstającego wskutek możliwego do przewidzenia zastosowania) stwarza zagrożenie, zamieszcza się opis tych pozostałości oraz informacje dotyczące bezpiecznego obchodzenia się z nimi.
Wskazuje się odpowiednie metody usuwania substancji lub preparatu oraz opakowań po tych substancjach lub preparatach, polegające w szczególności na spopielaniu odzysku materiałów, składowaniu, mając na uwadze ich wpływ na zdrowie człowieka i środowisko.
Wskazuje się przepisy dotyczące postępowania z odpadami.
14. Informacje o transporcie
Wskazuje się wszystkie szczególne środki ostrożności, o których użytkownik musi wiedzieć lub których musi przestrzegać w związku z przepisami dotyczącymi transportu lub przemieszczania substancji lub preparatu na terenie jego zakładu oraz poza nim.
Podaje się klasyfikację substancji lub preparatu zgodnie z przepisami dotyczącymi przewozu materiałów niebezpiecznych.
15. Informacje dotyczące przepisów prawnych
W punkcie tym wskazuje się przepisy prawne dotyczące ochrony zdrowia człowieka lub środowiska, w szczególności dotyczące ograniczenia sprzedaży i stosowania, klasyfikacji odpadów, jeżeli mają one zastosowanie do substancji lub preparatu.
Podaje się również informacje zamieszczone na oznakowaniu opakowań, zgodnie z przepisami dotyczącymi oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych.
16. Inne informacje
W punkcie tym podaje się inne informacje istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa oraz ochrony zdrowia człowieka i ochrony środowiska, w szczególności informacje dotyczące:
1) niezbędnych szkoleń,
2) zalecanego stosowania i ograniczeń stosowania,
3) materiałów źródłowych lub możliwości uzyskania dalszych informacji,
4) źródła danych, na podstawie których opracowano kartę charakterystyki,
5) zmian dokonanych w karcie charakterystyki w przypadku jej aktualizacji.
